Na jaren dociliteit door burgers en overheden lijkt er een groeiende tegenstroom te ontstaan tegen de bedrijven die ons internet gekaapt hebben.
Een zeer recent teken daarvan is Frances Haugen. Zij werkte op de integriteitsafdeling van het Zuckerberg-imperium (Facebook, Whatsapp, Instagram, Messenger) en trad naar buiten met goed onderbouwde zorgen over desastreuse maatschappelijke effecten.
Ze sprak voor het Amerikaanse Congres en riep dit op om veel actiever haar verantwoordelijkheid in deze te nemen.
(Boze tongen beweren overigens, ….
…. dat dit niet is wat het lijkt. Dat Frances dit doet met goedvinden van haar voormalige werkgever. Deze zou hopen om bij strakkere regulering zijn voorsprongpositie te vergroten. Vooralsnog ontbreekt echter elk bewijs voor zo’n samenzwering).
De geluiden die Frances laat horen zijn niet nieuw. Zo was er vorig jaar de Netflix documentaire The Social Dilemma. Waarin andere ex-werknemers je indringend laten ervaren hoe men gebruikers tot willoze, kwetsbare slaven maakt. Niet per ongeluk, niet als neven-effect, maar als een commercieel gemotiveerd hoofddoel.
Eerder dit jaar, sloegen enkele van onze politieke partijen de handen ineen voor een Digitaal Stembus Accoord. Vervolgens bij de start van de formatie stond Marleen Stikker van Waag met wat bezorgde collega’s op de stoep bij informateur Hamer, met een brief. Die bevatte goed doordachte voorstellen waarmee een nieuw kabinet eindelijk eens zinnige kaders voor de digitalisering kan bepalen.
Daarnaast is er al geruime tijd activiteit in de EU, ondermeer om de gevaren van social media in te dammen.
Valt het jou ook op dat Facebook sinds kort in je krant met pagina-grote advertenties te vinden is? Daarin verkoopt Facebook haar product aan startende en kleine tot middelgrote ondernemers. Waarbij ze er de nadruk op legt dat deze via Facebook gemakkelijk kunnen inbreken in markten, zonder enorme investeringen te hoeven doen (overigens geen onterechte claim, dankzij onze gratis privédata).
Waarom Facebook juist op dit moment zo’n charme-offensief start? Wie het weet mag het zeggen. We zien trouwens ook Google charmes in de strijd werpen: als steun en toeverlaat van onze digitaal lakse overheden, in de tracking van Corona.
Inmiddels lijkt het veilige Whatsapp-alternatief Signal aan een opmars te beginnen. Waarbij ze zelfs de al veel sterkere Whatsapp-concurrent Telegram rechts aan het inhalen zijn.
Ontspringt er een groeiend bewustzijn onder ons? Hoe dan ook lijkt Zuckerberg’s zoveelste gebroken belofte (dat hij nooit gegevens zou uitwisselen tussen Whatsapp en Facebook) nu eens voor een echte deuk in het vertrouwen te zorgen.
Velen kennen het internet niet anders dan het nu geworden is. Misschien is het daarom goed om vast te stellen dat de opzet tegenovergesteld was. De oprichters bij CERN zagen een infrastructuur voor zich, die de wereld op basis van gelijkwaardigheid zou kunnen gebruiken. Waarbij deze communicatie dus niet misvormd zou worden via ’n sjabloon dat slechts door enkele monopolisten bepaald sjabloon wordt.
Niet gecentraliseerd, maar gefederaliseerd was de bedoeling: vele kleine centra, horizontaal verbonden. De CERN-ingenieurs hadden al helemaal geen commerciële datadiefstal voor ogen. Of een ongekende surveillance van ons burgers door bedrijven, geheime diensten en overheden.
De komende vijf jaar worden spannend. We gaan zien of het internet alsnog in balans gaat komen. In elk geval ligt er een cruciale taak voor overheden, om eindelijk te gaan reguleren. Zouden ze snel leren, om dat nu eens effectief te doen?