Tijdens het kamerdebat over de mislukte verkenningsronde, liet Mark Rutte meerdere voorbeelden zien van zijn befaamde trucs om ‘t frame naar zijn hand te zetten.
Onder meer bracht hij naar voren dat hij ‘dit land door allerlei crises had gesleept’: de financiële crisis, de vluchtelingencrisis en tenslotte de pandemie.
Het is leerzaam om dit nog eens even tegen de feiten aan te houden:
…
(o ja: ‘t is fijn als je aan het eind van dit bericht een reactie achterlaat…)
Al in 2002 was Rutte Staatssecretaris van Sociale Zaken, en wel in het kabinet Balkenende I. Toen al toonde hij zijn talent om desnoods tegen de wet te handelen, als hij meende dat het landsbelang dat vroeg. Hij gaf gemeenten opdracht om gericht te discrimeren bij het controleren van bijstandstrekkers,
Voor de financiële crisis van 2008 was hij niet verantwoordelijk. Deze werd veroorzaakt door een uitermate risicovol financieel systeem, dat wel naadloos past op de naïeve variant van de neoliberale traditie.
Iets waarvan al voor Mark’s aantreden als premier, zijn VVD de meest fervente fan bleek te zijn: kleine overheid en minimale regelgeving. Hierbij genoot de financiële sector -ondanks haar essentiële maatschappelijke taak- enorme vrijheden.
Als geestelijk moeder zou de Amerikaanse filosofe Ayn Rand bij dit systeem een gat in de lucht gesprongen hebben. Ze is er via haar trouwe leerling Alan Greenspan zelfs indirect de architecte van geweest.
De Nederlandse financiële sector had haar lot innig verbonden met deze extreem instabiele architectuur. En de effectiviteit van onze toezichthouders liet zeer te wensen over.
Maar deze politieke erfenis nam Mark als premier dus over van zijn voorgangers.
Tevens, eerlijk is eerlijk: erfde Mark ook de economisch slecht verankerde Euro van een illustere voorganger.
Die op-hoop-van-zegen implementatie ontstond onder het voorzitterschap van Lubbers. Waarbij overigens de VVD-er Gerrit Zalm als minister van Financiën fors medeschuldig was.
Echter, nadien bleek onze Mark er niet van om het EU financieel beleid te versterken: daarentegen hij hield de situatie graag in stand ‘ter bescherming van onze soevereiniteit’.
De wijze waarop Mark’s regering vanaf 2010 de hieruit voortvloeiende financiële crisis bestreed, stond haaks op wat het gros van de economen inmiddels had ingezien: een overheid moet een instortende economie uit de crisis investeren (Keyniaans beleid). Bezuinigen heeft een averechts effect, dat moet je pas doen als de economie goed draait.
Niet alleen werd de crisis door dit beleid onnodig diep en langdurig. En het uiteindelijk economisch herstel mondjesmaat. Ook werd, als een onderdeel van de bezuinigingen, een zeer onverantwoorde stap gemaakt:
De zorg werd in 2015 gedecentraliseerd naar de gemeenten. Die daarbij tezelfdertijd ook nog moesten bezuinigen. Aantoonbaar onmogelijk, zeker vanuit de versnipperde situatie waarin niemand het overzicht had.
Sowieso een dodelijke combinatie, via een big bang ingevoerd. Een risico wat in het door de VVD zo bewonderde bedrijfsleven nooit genomen zou worden! Maar Mark presteerde het. Daarbij zag hij kans om zelfs de PvdA medeplichtig te maken!
Daarnaast steunde Mark de eenzijdig financiële aanpak van de schuldencrisis in de zuidelijke landen, waarbij de PvdA-er Jeroen Dijsselbloem een bedenkelijke rol speelde. De zuidelijke landen, weliswaar niet vrij te pleiten van financieel wanbeleid, waren de onderliggende partij.
En dus werden ze uitgeperst teneinde de Duitse- en Franse banken te redden, die welbewust veel te zware leningen aan deze landen hadden verstrekt.
Achteraf is via naar buiten tredende bankiers gebleken dat zij vette bonussen verdienden, door leningen met deze landen af te sluiten. Leningen waarvan bij voorbaat vaststond dat het risicoprofiel extreem slecht was. Banken wisten dat ze systeem-essentieel waren en dat ze dus altijd door de overheid beschermd en gered zou worden. Bijzonder liberaal, dus.
Over de vluchtelingencrisis kunnen we kort zijn. Hoewel Mark ook hier geplaagd werd door gefaald integratiebeleid van voorgangers, acteerde hij namens Nederland nogal egoïstisch in deze crisis.
Dus: ja, hij beschermde ons land tegen verdere instroom. Maar tegelijkertijd liet Nederland in EU-verband de vluchtelingen goeddeels in de kou staan. Daarbij bovendien de gevolgen afwentelend op minder weerbare landen als Griekenland en Italië. De consequenties van dat handelen zijn in deze beide landen tot op de dag van vandaag pijnlijk zichtbaar.
Deals met een notoir onbetrouwbaar bewind in Turkije en met Libië zijn niets om prat op te gaan. De ermee gekochte tijd om een fatsoenlijk Europees asielbeleid te formuleren is niet benut. Slechts korte termijn resultaten telden. Opportunitische Mark droeg er zo aan bij de EU nòg ongeloofwaardiger te maken. En lapte humaniteit aan zijn laars.
Wat de pandemie betreft kunnen we nòg korter zijn. Het volstaat te verwijzen naar de redenen dat het kabinet hier een rapportcijfer -5 kreeg op dit onderdeel. Dan spreken we nog niet eens over de reden waarom ons land zo slecht voorbereid was op een pandemie van dit type, terwijl Mark toch moeilijk kan beweren dat hij dass nicht gewusst hat.
Al met al bleek tijdens de laatste paar droeve weken zonneklaar dat Mark allang niet meer in staat is de wereld te zien zoals die is. Alle tekenen wijzen erop dat hij lijdt aan het Winners Syndrome. Gevolg van structurele veranderingen in het brein van machthebbers die te lang teveel macht hebben gehad. De symptomen zijn evident: steeds meer geloven in de eigen brille en onoverwinnelijkheid en daardoor steeds onverantwoorder risico’s nemen. Dit fenomeen is wetenschappelijk onderzocht en aangetoond.
Daarom: wie hoopt dat het met Mark nog wel goed kan komen, begeeft zich op zeer glad ijs. Het zal Mark altijd lukken om het stof weer van zich af te schudden. Waarbij hij beslist vriend en vijand zal verzekeren dat hij zijn bestuursstijl aan de eisen des tijds gaat aanpassen.
Maar doen zal hij dit niet. Uiteindelijk zal het resultaat slechts zijn dat de man nog meer machtsdronken gaat opereren.
Dezer dagen horen we weer vaak de woorden vallen ‘landsbelang’ en ‘het land moet bestuurd worden’. De hamvraag is nu: hoe is dit landbelang eigenlijk gediend met continuering van deze steeds minder controleerbare macht?
Een macht die het presteert om niet alleen de volksvertegenwoordigers maar zelfs ook de grondwet aan zijn laars te lappen.