Nadat ‘politiek Den Haag’ het eindelijk heeft opgebracht om een commissie in te stellen voor de inmiddels urgent geworden staatsrechtelijke vernieuwing, ligt er nu een eindrapport dat er niet om liegt.
Voordat de samenvatting op de inhoud ingaat, staat er de alinea:
“De staatscommissie doet een krachtige oproep aan de (grond)wetgever om zowel de aard en de omvang van de maatschappelijke tweedeling als ook de gevaren die onze democratische rechtsstaat binnen én buiten het politieke systeem kunnen bedreigen, serieus te nemen.” Iets waar deze website van meet af aan herhaaldelijk op wees.
In een notendop komen de aanbevelingen hierop neer:
- Versterk de persoonlijke en regionale component in de parlementaire vertegenwoordiging. Persoonlijk wil hier zeggen dat stemmen op een persoon (in verhouding tot die op de politieke partij) zwaarder gaan tellen.
- Zorg voor een gekozen formateur, die vervolgens transparanter te werk gaat bij het samenstellen van een regeringsploeg.
- Versterk en verbeter het functioneren van de eerste en tweede kamer, alsmede de samenhang tussen beiden.
- Maak het bindend referendum mogelijk, als ‘noodrem’.
- Maak het mogelijk om in de concrete toepassing van een wet, deze ook achteraf nog aan de grondwet te toetsen. Dit om grondrechten krachtiger te kunnen beschermen.
- Maak het mogelijk om een partijverbod uit te vaardigen, in het uitzonderlijke geval dat een politieke partij ’n gevaar vormt voor de grondbeginselen van de democratische rechtsstaat.
In dit lijstje van aanbevelingen zitten ook wat zwakke plekken.
Ten eerste wordt daar met geen woord gerept over de noodzaak om de invloed van professionele lobbyisten in te dammen. In het hele rapport komt het woord ‘ lobby’ slechts eenmaal langs, waar opgemerkt wordt dat de lobbyist over meer ondersteuning kan beschikken dan een tweede kamerlid.
Dit is een ernstige tekortkoming.
Immers, zo blijft het ‘water naar het laagste punt lopen’ als het maatschappelijk uit de lengte of uit de breedte moet komen. D.w.z. dat degenen die niet in staat zijn in Den Haag op de deur te kloppen, de klappen mogen opvangen. Zoals we nu wel weten, zijn dat de meest kwetsbaren, alsmede degenen die hun roeping belangrijker vinden dan hun aanzien of portemonnee.
Ten tweede is er geen aandacht voor het grote gevaar van gefinancierde micromarketing, om de uitslag van een referendum oneigenlijk maar beslissend te beïnvloeden (zoals gebeurde tijdens het Brexit-referendum in de UK).