Diverse lokale overheden in Nederland spelen met de gedachte om maar eens een proef te doen met het basisinkomen. Meest recent nog in Terneuzen.

Opnieuw lijkt dit te stuiten op rigide ‘Haagse regels’, top-down denken en bekrompen politieke scepsis. Hoe serieus neemt men daar de lokale overheid, die met haar neus op de maatschappelijke problemen zit? Weliswaar mogen sommige gemeenten experimenteren met een wat verzacht regime voor bijstandstrekkers.

Maar de Haagse politiek lijkt vooral nog altijd te dromen over ‘banenplannen’. Alsof zo’n betaalde baan voor iedereen in deze tijd nog het hoogste goed zou moeten zijn.

Is het dat dan niet?

Zo lang als de mensheid bestaat, heeft zij er hard aan gewerkt om productiever te worden. Middels allerlei slimme gereedschappen en technologie, vergaren we in veel minder uren dan voorheen voldoende middelen om in ons onderhoud te voorzien.

Recente onderzoeken maken duidelijk dat we hierin de komende decennia weer een enorme spurt kunnen verwachten: steeds intelligenter wordende robots zullen ons daarin helpen.

En dan gaat het allang niet meer alleen over fysieke arbeid: ook veel eigentijds ‘kenniswerk’ wordt straks overgenomen.

De tijd voor banenplannen is daarom voorbij. De echte uitdaging waarvoor we staan is: een fundamentele herziening van de manier waarop we economische opbrengsten verdelen.

Dan kun je als overheid ook stoppen met uitkeringsfabrieken. En met de ontstane controle-terreur, waarmee je de vele goeden laat lijden onder een minderheid aan kwaden.

Gaat dat dan werken, zo’n basisinkomen?  Maak je daarmee geen luie mensen?

Al in de 70-er jaren werd middels een proef in Dauphin, Canada aangetoond dat dat laatste niet zo is. Wat bleek? Het zet mensen vooral aan om zich via scholing te ontwikkelen en om meer aandacht te besteden aan hun gezondheid. Ook bleek dat mensen best nog willen werken, om het beperkte basisinkomen aan te vullen.

Inmiddels zijn er meerdere landen die met zo’n basisinkomen experimenteren.

Zullen we hier dan ook maar eens uit de startblokken komen, Den Haag?

Mocht je nog aanmoediging nodig hebben: jullie wilden toch graag een participatie-samenleving? Waarin burgers hun energie steken in vrijwillige, maatschappelijk zinvolle activiteit?

Dat blijkt nu nogal te knellen met volle (werk)agenda’s, tijdverlies in files, etc.. Immers: brood op de plank is prioriteit één. En dat brood wordt nogal eens verdiend met activiteiten die wel financieel resultaat opleveren, maar daarmee nog geen echte waarde.

Het basisinkomen is onvermijdelijk. En dat mes zal blijken aan meer dan één kant te snijden.