Ik ben Fred van Leeuwen, de initiatiefnemer van Red Onze Democratie.
Hoe kwam ik erbij om dit initiatief te nemen? Geloof ik echt dat zoiets ambitieus kan slagen? Op grond waarvan denk ik dat te weten?
Dat wordt hieronder duidelijk.
Vernieuwingsverslaafd
Ik werd in 2021 alweer 70 jaar. Maar ben nog altijd verslaafd aan innovatie. Ditmaal is de sociale innovatie mijn jachtterrein.
Vanaf het vroegste moment dat ik me kan herinneren, ben ik altijd erg nieuwsgierig geweest. Nieuwsgierig naar alle volkeren, dieren en landen van de wereld. Nieuwsgierig ook naar dingen, tastbaar en ontastbaar. Maar vooral benieuwd naar de diepere oorzaken van alles. Die nieuwsgierigheid is gelukkig nooit getemperd, toen ik ‘volwassen’ werd.
Daarnaast was -en bleef ik mijn leven lang- avontuurlijk aangelegd. In mijn hoofd zat al heel vroeg de gedachte dat alles kan, mits je het maar wilt.
Natuurlijk heb ik moeten leren dat daaraan grenzen zijn. Maar ook heeft het leven mij geleerd, dat die grenzen veel verder weg liggen dan we vaak denken.
Leef je dromen
Een enkel, persoonlijk voorbeeld:
In 2001 opperde mijn oudste zoon tijdens het eten, dat hij tussen VWO en universiteit met mij wel een jaartje de wereld wilde rondzeilen. We zijn met dit wilde plan onvervaard aan de slag gegaan. En na zijn examen, in 2003, zijn we als tandem inderdaad 9 maanden onderweg geweest, op ons eigen ‘Rondje Atlantic’.
We hebben zo getweeën wereldzeeën bezeild, de Zuid-Amerikaanse jungle verkend en de Caribische diepzee geëxploreerd.
Leren veranderen; een lange weg
Tijdens mijn werkzame leven ben ik achtereenvolgens als techneut, bedrijfskundige en veranderkundige aan de slag geweest. In het laatstgenoemde vak was ik als het ware de architect èn de aannemer van het ‘veranderen met mensen’.
Mijn vak is een 2e natuur geworden:
- het zien hoe onze omgeving –vaak onder de oppervlakte- in beweging raakt
- het tijdig signaleren van de verandering die dat van ons vraagt
- het benoemen en uitleggen ervan
- het kweken van begrip ervoor
- het oplossen van weerstand ertegen
- het mobiliseren van veranderingskracht.
Welnu, één en één is twee.
Met andere woorden:
Voeg 30 jaar ervaring als veranderkundige samen met 55 jaar ervaring als avonturier en het is duidelijk hoe dit initiatief in mijn hoofd vorm kon krijgen.
Veranderen = slim faseren
Evenzeer zal duidelijk zijn dat ik niet tevreden ben met het bedenken van ambitieuze plannetjes, maar dat ik ze ook graag realiseer.
Een vergezicht als Red Onze Democratie is prima te verwezenlijken, mits …
… je bereid bent te starten op een overzichtelijke schaal.
De wijk waar ik woon, de zojuist 40 jaar geworden Hilversumse Meent, ligt 8 kilometer buiten Hilversum. Mede daardoor kent ze vanouds een krachtige zelforganisatie. De pioniersmentaliteit van de bewoners biedt een prima springplank voor burgerinitiatieven.
Het de handen ineen slaan zit er zelfs in de grond. Deze wijk van Hilversum is gebouwd op de laatste Erfgooiersgronden. Toen in de 60-er jaren de term commune in zwang kwam, hadden de Erfgooiers al eeuwenlang het gezamenlijk gebruiksrecht op de Meent, hun landbouwgrond.
Wat zijn dan die doelen in het hier en nu?
In de Hilversumse Meent is er vanouds een sterke sociale samenhang. Ook een zekere culturele samenhang. Er is een wijkorganisatie, de Stichting Hilversumse Meent, die hieraan veel doet. Met een wijkcentrum, de Kruisdam, als kloppend hart.
Hiernaast speelde zich van 2014 tot 2018 het burgerinitiatief Meentkracht af. Met als doel om lokaal nu ook de ecologische- en economische cirkels beter gesloten te krijgen.
Het ging hierbij om het herstellen van de balans. Niet slechts globaliseren. Maar alles op de juiste schaal doen. De kracht van een traditionele, kleinschalige samenleving combineren met dat, wat nu eenmaal beter grootschalig kan.
Al snel ontstond er rond dit initiatief een snelgroeiende groep Meentbewoners, met de bereidheid om mee te denken en te werken aan dit doel. Er kwamen diverse concrete resultaten uit voort. Het meest in het oog springend daarbij: een versnelde verduurzaming van de wijk. Niet slechts goed voor de portemonnee van bewoners en voor het milieu. Maar ook voor een wijk die in een onzekere wereld steviger op eigen benen staat. Minder afhankelijk zal zijn.
Meentkracht werd zelfs een merk. Een voorbeeld-aanpak die in andere Hilversumse wijken is overgenomen. Zo kent Hilversum nu ook een Heikracht en een Seinkracht (beide buurten), alsmede een heuse lokale energie-coöperatie Hilverzon.
Helaas bleek in 2018 dat de gemeente Hilversum, geholpen door vanuit BZK naar voren geschoven professionele consultants, niet langer kans zag om constructief met de basis samen te werken. Dit gebeurde in het kader van een Gas-Vrij pilot voor de Meent, waartoe Meentkracht in 2017 zelf het initiatief had genomen. De op partnership gebaseerde samenwerking werd vervangen door een op systeemdenken geinspireerde top-down aanpak.
Burgerinitiatief Meentkracht ervoer een dusdanig negatieve energie, dat ze zichzelf op 1 juni ophief. Maar niet nadat er maandenlang vergeefs geprobeerd was de gemeente te leren hoe top-down met bottom-up te combineren valt. Het wachten is er nu op of in de komende jaren bij de gemeente alsnog ‘het kwartje valt’.
Denktank Schaalvergroting Gooi en Vechtstreek
Tenslotte heeft zich van 2016 tot 2018 het burger-initiatief Denktank Schaalvergroting Gooi en Vechtstreek geroerd. Hierin verenigden zich enkele inwoners van het Gooi, met veel fusie- en splitsingservaring. Doel was om tegenwicht te bieden tegen plotselinge bestuurlijke voortvarendheid ter bundeling van de dorpen en steden in de regio.
Eerst in drie gemeenten, uiteindelijk in een enkele gemeente ‘Gooistad’. Inzet van de Denktank was: benoeming en beheersing van het belangrijkste risico: vergroting afstand bestuur – burger en daarmee toename van het wantrouwen bij de burger.
Met name rond de raadsverkiezingen van maart 2018 boekte de Denktank resultaten. Ze dwong de politieke partijen in de regio tot duidelijke uitspraken over hun standpunt rond de schaalvergroting. Ze informeerde de kiezers hierover via de media en via een eigen website. Zodat deze gefundeerd hun keuze konden bepalen.
In de nazomer van 2018 werd duidelijk dat de bestuurlijke voortvarendheid haar momentum verloren had: de politieke wind in Den Haag was gedraaid. De provincie Noord-Holland besloot daarop de Arhi-procedure te stoppen, waarmee ze gemeenten tot fusie had kunnen dwingen.
Greetings from Bogor, the rain city of Indonesia.
Thanks to Google translator so I can read ur web.
Where that curiosity to explore Atlantic for 9 months come from? And the nice thing on ur case, u combine to take ur son on this adventure. I wish I can do that.
Somewhere deep in the genes, I think. Have had that kind of curiosity, as long as I can remember (even 2-3 years old).
Fred