Luchtbellen, aandelenbeurzen, onroerend goed prijzen die op en neer gaan.

Het is allemaal allang gewoon. Het is 100% voorspelbaar. Het enige wat je niet weet is, wanneer precies die luchtbel zal barsten!

Financiële innovatie avant la lettre

Nederland liep ooit voorop met het concept ‘aandelen’. Destijds een fantastische financiële innovatie. Zo konden we bijvoorbeeld enorme schepen gaan bouwen, die geen particulier in zijn eentje financieren kon.

Dankzij die innovatie is de Verenigde Oostindische Companie groot geworden en regio’s als Amsterdam en Zeeland steenrijk (en uiteindelijk de hele westerse wereld).

De eerste ‘bubble’ was trouwens ook een heel Nederlandse vinding. Financiers hadden de tulpenbol ontdekt. Niet als fraai natuurschoon, maar als handelswaar en dan vooral als object voor speculatie.

Is het toeval dat ‘bubble’ en bol zo op elkaar lijken?

Hoe dan ook, er brak een tijd aan waarin de bomen tot in de hemel leken te groeien. Zo ontstond een oververhitte markt, waar geen vermogend iemand zijn winstkans wilde mislopen.

Een vroeg piramide spel natuurlijk, want op een gegeven moment werden er mensen bang. De schaarste aan tulpenbollen klapte in no time om in een overmatig aanbod en de investeringen waren verdampt.

Het heeft allemaal vooral met vertrouwen te maken. En of dat vertrouwen op een reële basis gevestigd is, of op luchtkastelen.

Machtsovername door het new boys netwerk

Door eerlijker kansen rond opleiding en instroming, stroomden vanaf de 60-er en 70-er jaren ook mensen uit niet gegoede families door naar machtsposities. Naarmate het neoliberalisme en de 3e weg in een aanzwellende onderstroom onze samenleving binnen vloeiden, ontstond ook hier een soort kruitvat. Het explosief mengsel bestond uit: het ik-ik-ik tijdperk, ontbrekend besef bij leiders van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, vervanging van noblesse oblige & sociale controle door geformaliseerd toezicht, doorschietende privatisering.

Wie meer van die historie wil weten, leze het schitterend betoog wat Geert Mak in maart 2004 hield, toen het zijn beurt was om de Raiffeisenlezing te houden. (Wie kent nog de Raiffeisenbank, de voorloper van Rabo?)

In zijn betoog leer je nog iets anders: hoe het ‘new boys network’ het tot dan toe bestaande ‘old boys network’ van zijn troon stootte. En hoe dit leidde tot een samenleving met leiders, die geen aristocratische opvoeding hadden genoten. Dus niet door hun ouders doordrenkt waren met het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid (noblesse oblige). Bovendien leiders die er niet met eigen geld inzaten, maar met andermans geld risico’s konden lopen. Met kans op eigen winst (bonus), maar zonder risico op verlies.